Roder Journaal 1 feb
Zo ook bij Albert Wemmenhove, die de politiek in Noordenveld al vroeg waarschuwde. Langelo kwam in 1995 landelijk in het nieuws, toen de NAM plannen openbaarde om hier een ondergrondse gasopslag aan te leggen. Aan de rand van het dorp verrees een enorm complex, waar gas in de bodem wordt geperst, om er in koude winters uitgepompt te worden. Dit met name vanwege de behoefte aan een reserve van aardgas voor kleinverbruikers. Er waren toen al bezwaren, maar die waren niet van genoeg ‘gewicht’ om het voornemen tegen te houden.
Inmiddels wordt er op vele plekken gas gewonnen en zijn er ook meerdere gasopslag-complexen in Nederland. Maar inmiddels is er ook sprake van schade… Wemmenhove woont vanaf 2003 in Steenbergen. “Wij wonen op het gasveld, de locatie is hier 700 meter hemelsbreed vandaan. Ik was altijd al geïnteresseerd in gaswinning en gasopslag. Als ecoloog let ik op mijn omgeving en toen bij het Groote Diep werkzaamheden waren, rezen bij mij veel vragen, die samenhangen met de activiteiten van de NAM en die ik met mijn natuurwetenschappelijke achtergrond maar deels kon beantwoorden. Voor 1997 was het veldje hier een puur winveld en daarna werd het een opslagveld met periodieke injectie van aardgas en in de winter productie. Geologisch gezien was dit veldje niet ongeschikt, omdat de zandsteenlaag op ongeveer 3 km diepte mooie poriën bevatte om gas op te slaan. Een vorm van omkering’, dus…”
Er zijn behoorlijke bodembewegingen geweest en een aantal jaren geleden trokken inwoners van Steenbergen en omgeving aan de bel. “Scheuren ja. Niet heel veel, maar mijn schuur bijvoorbeeld is behoorlijk getroffen, ook is er schade aan het huis. In de winter van 2014-2015 begon de geschiedenis van de schade hier. In één keer waren er 30, 35 schadegevallen. Toen zijn de scheuren ontstaan, dat heeft te maken met capaciteitsvergroting van de NAM. Voor die tijd was dat minder. In deze periode is de Werkgroep Steenbergen opgericht, die later meer meldingen kreeg. "Het ging om iedereen die te maken had met bodembeweging in dit gebied.”
Ellende en schade
Het gasveld, of liever complex van velden, strekt zich globaal uit tussen Huis ter Heide en Terheijl. Compartiment II, onder Langelo en Steenbergen, is actueel vanwege de wens van de NAM om de capaciteit op te voeren. Wemmenhove gaat terug naar de basis. “Voor dit soort dingen geldt de gaswet, dat is een belangrijke wetmatigheid. Je hebt drie variabelen, temperatuur, volume maar het allerbelangrijkste de druk. Het gas moet stromen. Dat is op 2500-3000 meter diepte, daar gebeurt heel veel als de mens daar gaat rommelen. We spreken dan niet over aardbevingen, maar van geïnduceerde seismisiteit. Zodra mensen gaan experimenteren met de wetmatigheden van de ondergrond, al zijn ze nog zo deskundig, dan vraagt men om ellende en dus schade. De plannen kunnen ook gevolgen krijgen voor bijvoorbeeld Roden”, merkt de Steenberger op.
Wemmenhove heeft in de raadscommissie van Noordenveld de problematiek aangezwengeld. “Ik vroeg, ‘kunt u mij aangeven of er sprake is van een verband tussen deze ontwikkelingen en
schadegevallen in het opslagveld?’ Ik vroeg naar een causaal verband.” De gemeenteraad werd door de NAM uitgenodigd, maar de presentatie van asset-manager Johan de Haan, waarbij steeds werd gezegd wat ‘een prachtig bedrijf’ we hier hebben, wekte woede op. “De NAM mag een prachtig bedrijf zijn, maar die is wel beperkt. Dat bleek vanaf de eerste schadegevallen. Ze hadden toen al beter mensen meteen geld kunnen geven.”
Gemakzuchtig
“Ik sta als Nederlands staatsburger versteld hoe gemakzuchtig onze overheid de belangen van de Nederlandse gaswinning, aandelen en toezicht uit handen heeft gegeven. Je wordt toch strontziek van de manier waarop de Rijksoverheid (EZ), Shell en Exxon Mobil de gashandel onder elkaar hebben geregeld. Deze overeenkomst tussen die partijen stamt uit 1963 en wordt het Gasgebouw genoemd en dat gelardeerd door Gasterra en de toezichthouder Staatstoezicht op de Mijnen (SodM).”
“De Wet op de Mijnbouw van toen is een heel menselijke manier van dingen inpakken, die wettelijke schadebeperking zou moeten regelen. Maar dat is nooit gebeurd. Die wet was gericht op Limburg, maar die situatie is heel anders. Het Centrum Veilig Wonen in Groningen (dat klachten behandelt-red.) staat onder supervisie van Hans Alders, en heeft zo’n honderd medewerkers. Daar heb ik persoonlijk slechte ervaringen mee. We hebben hier in het dorp een gesprek gehad met Hans Alders, en bij hem aangedrongen op nieuw onderzoek na het mislukte werk van Arcadis. Dat na validatie door de TU Delft ook flink door de mand viel. Vervolgens kwam een volgend onderzoek in beeld. Dat was Witteveen en Bos, opnieuw een veel voor de overheid werkend bedrijf en dus niet onafhankelijk. De kwaliteit van het onderzoek was matig, bureauwerk, onvolledig en niet gebaseerd op recente metingen van bodembewegingen.”
Teleurstellend
De resultaten van het onderzoek waren voor alle schademelders uiterst teleurstellend. Niemand van de ruim 1600 gevallen kwam in aanmerking voor schadevergoeding. Ook de schades op en rondom de gasopslag UGS Norg niet. “Nu snappen we de uitkomst van de onderzoeken en de starre opstelling van de NAM ook beter vanwege het akkoord uit 1963. De NAM (Shell en Exxon Mobil) heeft de touwtjes in handen. Het opgerichte Platform Gasopslag Langelo is niet meer actief. “Dat bestond uit een samenstelling van vertegenwoordigers van alle partijen o.a. van Centrum Veilig Wonen, dat al niet meer kwam opdagen. De NAM zat er in, op het laatst in de persoon van asset-manager Wessel de Haas, maar die moet het verhaal vertellen van zijn baas. Het was een eindeloze voortzetting van ingenomen standpunten, dat heeft geen zin. Pappen en nathouden. Er is voorgesteld – mede door de Werkgroep Steenbergen – om het op te heffen.”
Wemmenhove is hoopvol, dat de gemeente volop betrokken blijft bij dit dossier. “De Noord-Drentse gemeenten en de provincie Drenthe proberen hun krachten te bundelen om eindelijk de vreemde power van Economische Zaken en de NAM te bestrijden. Het begint er op te lijken, dat organisaties als De Technische Commissie Bodem Beweging (TCBB) maar ook de SodM steeds meer afstand gaan nemen van de deal uit 1963. We dienen echter goed op onze hoede te blijven en gezamenlijk blijven optrekken om te voorkomen, dat het gasprobleem van Groningen in Noord-Drenthe nog meer sporen achter laat dan nu reeds het geval is. Wij zitten in Drenthe niet te wachten op verplaatsing van de grote gasproductie van Groningen naar Langelo en zelfs nog dieper de provincie in. Dat de Groningers nu druk zetten, was zonder Zeerijp niet gebeurd, maar wij willen de dreiging hier ook niet voelen”, meent de Steenberger.
Betere metingen
Uiteindelijk is mede dankzij Hans Alders de problematiek rond Langelo wel betrokken bij de Groninger schadesituatie. Wemmenhove dringt voor de toekomst aan op meer en betere metingen. En vraagt aandacht voor andere dan materiële schade. “Er zijn ook mensen met psychische klachten, door de laagfrequente tonen van de installatie. Ik zou graag willen, dat ze meten met apparatuur, die overal in het buitenland al wordt gebruikt. En dat we zelf kunnen meten. Echt onafhankelijk.”
Daarnaast is het wachten op een schadeprotocol. De druk op de gaslocatie vergroten is volgens Wemmenhove ontoelaatbaar. Het bezwaar van de gemeenten Noordenveld en Leek over plannen van de NAM bij de Raad van State heeft als gevolg, dat de NAM de noodzaak beter moet onderbouwen. “De drukverschillen zijn zo groot, dat geeft onvoorstelbare schade aan de ondergrond. De poriën van het zandsteen zullen kapot gaan. En de bodem hoeft maar iets te veranderen, dat geeft dan al beweging. Meten is weten. En als je dat niet doet, moet je ook niet zoals de NAM doet alles binnen de veiligheidsrisico’s goedkeuren en dat allemaal voor de economie en de leveringszekerheid. De NAM heeft macht om de overheid onder druk te zetten. Dat houdt nog stand, als gevolg van het besluit uit 1963.”
“We moeten elkaar duidelijk maken dat het zo niet kan, er moet een kanteling plaatsvinden. We zitten op een plek waar gas zit, geschikt voor particulieren en het zorgt, dat de kwaliteit goed is en naar particuliere gaspitjes gaat. Maar we hebben nog wel zo’n jaar of 50 te maken met injectie en productie van aardgas en naar ik hoop zonder extra schade. De capaciteit hier groter en groter maken is verschuiving van de problematiek. Daarom moeten we ons nu laten horen”, besluit Wemmenhove.
naal ! februari 2018
